Veçoritë e shteteve anglishtfolëse

Cilat janë dallimet në mes të Kanadasë, Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Mbretërisë së Bashkuar, Irlandës, dhe Australisë – shtete në të cilat gjuha angleze është gjuhë zyrtare?

Më poshtë veçohen disa informacione të rëndësishme rreth këtyre shteteve, duke përfshirë, por pa u kufizuar në – politikë, monedhën, moton dhe kuzhinën, si dhe vendet e njohura që ia vlen të vizitohen.

Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut

popullsia: 67 milion 
kryeqyteti: Londra
sistemi politik: Monarki parlamentare 
monedha: Paundi britanik 
moto: Zoti dhe e drejta ime (God and my right - Dieu et mon droit)

Shpesh kur flasim për Mbretërinë e Bashkuar (MB), gabimisht e quajmë Britani e Madhe ose thjesht Angli. Mbretëria e Bashkuar përbëhet nga 4 shtete. Tri shtrihen në ishullin e Britanisë së Madhe – Anglia, Skocia dhe Uellsi; dhe Irlanda e Veriut është e katërta. Mbretëria e Bashkuar u largua nga Bashkimi Evropian në vitin 2020. Prej 70 vitesh, shteti drejtohet simbolikisht nga Mbretëresha Elizabeta II, por në praktikë nga Kryeministri, i cili ka mbështetjen e Parlamentit.

Disa nga atraksionet më të famshme janë Stonehenge, Big Ben, Kulla e Londrës dhe Pallati Buckingham mes shumë kështjellave dhe shkëmbinjve të tjerë. Njerëzit që jetojnë në MB pëlqejnë të hanë një mëngjes të plotë anglez, peshk dhe patatina dhe çaj të zi me qumësht.

Irlanda

popullsia: 5 milion 
kryeqyteti: Dublini 
sistemi politik: Republikë parlamentare 
monedha: Euro 
moto: /

Irlanda nuk duhet të ngatërrohet me Irlandën e Veriut, e cila i përket Mbretërisë së Bashkuar. Irlanda është pjesë e Bashkimit Evropian që nga viti 1973 dhe përfshin 26 nga 32 qarqe (të mos ngatërrohet me shtetet) që ndodhen në ishullin e Irlandës. Quhet ishulli i gjelbër sepse ka shumë zona me bar. Shteti drejtohet nga kryeministri, i cili emërohet nga presidenti nëse ka mbështetje të mjaftueshme në parlament.

Qytetet më interesante për turistët janë Dublini dhe Kilkenny, së bashku me shkëmbinjtë e shumtë dhe parqet kombëtare, si dhe muzeu Titaniku. Pjatat e njohura përbëhen nga mishi, produktet e qumështit, perimet dhe ushqimet e detit. Ata janë të njohur për mëngjesin e tyre të stilit anglez, birrën e errët Guinness dhe uiskin irlandez.

Kanada

popullsia: 38 milion 
kryeqyteti: Ottawa 
sistemi politik: Monarki kushtetuese 
monedha: Dollari kanadez 
moto: Nga deti në det (From sea to sea - A mari usque ad mare)

Kanadaja është vendi më verior në Amerikën e Veriut dhe shteti i dytë më i madh për nga hapësira. Si rrjedhojë, ka shumë burime natyrore, si qymyri, nafta, gazi natyror dhe uji. Gjuhët e saj zyrtare janë anglishtja dhe frëngjishtja – kështu që ka një komunitet të madh frëngjishtfolës.

Në letër, shteti është nën juridiksionin e mbretëreshës britanike, Elizabeth II, por përfaqësuesi i saj kanadez kryen funksionet e saj. Në praktikë vendi drejtohet nga kryeministri. Turistët vizitojnë më shpesh qytetet – Vankuver, Viktoria, Kalgari, Toronto (me kullën Toronto One), Montreal, Otava dhe Kebek, si dhe shumë parqe kombëtare dhe Ujëvara Niagara, e cila është në kufi dhe ndahet me Shtetet e Bashkuara.

Ndër specialitetet më të popullarizuara dhe më të njohura të kuzhinës është poutine (patate të skuqura dhe gjizë djathi të mbuluara me lëng mishi kafe) dhe shurupi panje. Mund të gjeni një gjethe panje në flamurin kanadez.

Australia

popullsia: 26 milion 
kryeqyteti: Kanberra 
sistemi politik: Demokracia parlamentare federale nën një monarki kushtetuese
monedha: Dollari australian
moto: /

Australia është emri i kontinentit më të vogël në botë, por në të njëjtën kohë është vendi i gjashtë më i madh në botë për nga sipërfaqja, pavarësisht se është më i izoluari dhe më i largët nga shtetet e tjera. Për shkak të kësaj është i njohur për kafshët që nuk vijnë nga askund tjetër në botë, si: kangurët, koalat, platypuset dhe emusët. Aty rriten disa bimë të veçanta si eukalipt. Australia gjithashtu ka shumë burime natyrore si hekuri, ari, argjendi, bakri, qymyri dhe nafta, dhe është eksportuesi kryesor i leshit për sa i përket vëllimit.

Në letër, shteti është nën juridiksionin e Mbretëreshës Elizabeth II, por funksionet e saj kryhen nga përfaqësuesi i saj australian. Në praktikë, shteti drejtohet nga kryeministri.

Australia është e pasur me atraksione natyrore si Uluru, Barriera e Madh e Shkëmbinjve dhe Piramida e Ballit – mbetjet e një vullkani tani një ishull në Oqeanin Paqësor. Turistëve u pëlqen gjithashtu të vizitojnë Shtëpinë e Operës së Sidneit. Australianët nuk kanë një kuzhinë të veçantë – shumica e saj është huazuar nga britanikët dhe irlandezët, si shkopinj peshku, patate të skuqura dhe byrekë me mish. Australianët e duan verën e tyre dhe e eksportojnë gjithashtu.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës

popullsia: 332 milion 
kryeqyteti: Uashington, D.C. 
sistemi politikm: Republika Kushtetuese Federale
monedha: Dollari amerikan 
moto: Te zoti ne besojmë (In God We Trust)

SHBA është një republikë federale në Amerikën e Veriut e përbërë nga 50 shtete. Vendi konsiderohet një superfuqi botërore në aspektin ekonomik, ushtarak, shkencor dhe politik. Është ndër anëtarët themelues të Fondit Monetar Ndërkombëtar, Bankës Botërore, Kombeve të Bashkuara dhe NATO-s. Vendi udhëhiqet nga presidenti. Kongresi (pushteti legjislativ) dhe Gjykata e Lartë (pushteti gjyqësorë) punojnë së bashku me Presidentin (pushteti ekzekutiv). Këto 3 pushtete përbëjnë qeverinë amerikane.

Pamjet më të famshme në SHBA janë Times Square, Statuja e Lirisë, Shtëpia e Bardhë, Ujëvara e Niagarës, Grand Canyon dhe parqe të tjera kombëtare. Amerikanëve u pëlqen të kënaqen me një skarë tipike amerikane, ushqim të shpejtë dhe byrek me mollë.

***

Versioni origjinal i këtij artikulli u botua më 5 maj 2022.